.jpg)
مهم ترین وظیفه ی زنبوران کارگری که
۲۰ روز از عمرشان گذشته است چرای در مزارع ،باغات و صحرا جهت جمع آوری شهد،گرده ی
گل،آب و صمغ یا بره موم میباشد.بمنظور انجام اینگونه فعالیتها این گروه از زنبورها
مجبور به انجام پروازهای شناسائی و جهت یابی می باشند.
برای انجام پروازهای شناسائی ابتدا
از کندو خارج شده و در اطراف آن بمدت ۵ دقیقه پرواز می کنند.این پرواز در هنگام بعد
از ظهر انجام می شود و بعدا" به کندو مراجعت می کنند.در این گونه پروازها،زنبورها
اختصاصا"محل دقیق کندوی خود را شناسائی می کنند.برای شناسائی دقیق محل کندو از
علائم زمینی اطراف کندو مثلا درختان ،بوته ها،جویبارها و هرگونه علامتی که نزدیک
کندو باشد استفاده می کنند (Frisch & Lindauer,1954)
در مرحله ی بعدی پروازهای دیگری به
نام پرواز های جهت یابی انجام می دهند.زنبورهای کارگر برای جمع آوری شهد،گرده گل،آب
و غیره ممکن است تا شعاع 6 تا 7 کیلومتر از کندو پرواز کرده و دور شوند لذا لازم
است جهت مراجعت به کندو،راه خود را تشخیص داده و ضمنا" از کوتاهترین راه به کندو
بازگردند.
برای جهت یابی،زنبورهای کارگر از
خورشید بعنوان قطب نما استفاده می کنند،به این ترتیب قادر به تشخیص شمال،جنوب،شرق و
غری خواهند بود (Frisch & Lindauer,1954).
همانطور که میدانید هر چشم مرکب از
چندین هزار چشم ساده ساخته شده است که میتوانند قسمتی از رنگ نور خورشید را دریافت
دارند.یعنی اینکه چشم های ساده ی موجود در چشم مرکب بعنوان شیشه پلاریزه عمل کرده و
درجه معینی از طیف نور را دریافت می دارند و زنبور در مراجعت به کندو فقط در جهتی
مراجعت می کند که همان طیف نوری را که در رفتن دریافت داشته است دریافت
دارد.زنبورهای کارگر برای پروازهای جهت یابی علاوه بر تحریکات نوری از علائم زمینی
مثل درختان،جویبارها،تپه ها،کوهها،ساختمانها و غیره و همچنین از تحریکات بویائی
گلها نیز برای جهت یابی خود استفاده میکنند.
زنبور عسل قادر است نور خورشید را در
موقعی که آسمان کاملا"ابری است دریافت دارد.این موضوع به علت حساسیت زیاد چشمهای
زنبور عسل به اشعه ماوراء بنفش است که از ابر عبور می کند(Frisch,1958).پس از انجام
پروازهای شناسائی و جهت یابی پس از آنکه منبع غذائی یافته شد،زنبور چرا کننده به
کندوی خود و با انجام رقصهای مخصوص و دادن مقداری از شهد به سایر زنیورها،محل دقیق
منبع غذا را اطلاع می دهد.در مورد منبع گرده گل،علاوه بر انجام رقص های مخصوص،بوی
گرده و گل آورده شده نیز ملاک مهمی جهت یافتن منبع آن توسط سایر زنبورها
است.
زنبورهای چرا کننده ی تازه کار که
اطلاعات را از زنبورهای با تجربه ی قبلی دریافت داشته اند ممکن است به خارج کندو
رفته و به همان منابع غذا مراجعه نمایند.همانطور که قبلا" گفته شد زنبورهای چرا
کننده شهد گلها و آب را در چینه دان(معده عسل) خود;گرده ی گلها و صمغ یا بره موم را
در روی زنبیل گرده پاهای عقبی به کندو حمل می کنند.
اغلب مشاهده شده است که در جریان
چرای زنبور در مزارع و باغات پس از مراجعت به کندو تعدادی از زنبورهای چرا کننده
اشتباها" به کندو های مجاور وارد می شوند.
این عمل خصوصا" در روزهای بادی تشدید
میگردد.همچنین در صورتی که علائم زمینی کافی (مثل درختان،ساختمانها،جویبارها،تپه
و غیره) وجود نداشته باشد زنبورها نمی توانند براحتی کندوی خود را بیابند و اغلب به
سایر کندوها وارد می شوند.نسبت اینگونه زنبورها که اشتباها"به کندوهای دیگر وارد
میشوند تا 50 درصد نیز گزارش شده است(Rauschmeyer,1928).برای جلوگیری از این عمل
توصیه می شود که اولا کندوها در محلی مستقر شوند که علائم زمینی کافی وجود داشته
باشند.ثانیا" از مستقر نمودن نزدیک بهم کندوها خودداری شود،ثالثا" رنگ کردن کندوها
به رنگ های مختلف مفید واقع می شود و رابعا" قرار دادن سوراخهای پرواز کندوها در
جهات مختلف نیز به حل این مشکل تا حدودی کمک میکند(Jay,1969) گزارش شده که
زنبورهایی که اشتباها" به کندوی دیگر میروند اکثرا" زنبورهای جوان هستند(Free,1959)
و موقعی که زنبورها برای مدت طولانی در کندو محبوس بوده اند و یا کندوها را به محل
جدیدی انتقال می دهند نسبت زنبورهایی که اشتباها"به کندوهای دیگر وارد میشوند
زیادتر میگردد.
ضمنا" زنبورهای نر بیشتر از کارگرها
مرتکب این اشتباه شده و زنبورهای کارگر از کندوهای ضعیف به کندوهای قوی وارد می
شوند.
