در هنگام زمستان که درجه حرارت محیط پایین است زنبورها به صورت توده در امده و دمای وسط توده زنبور که ملکه در انها قرار میگیرد در حدود35 درجه سانتیگراد ثابت نگه داشته میشود.این امر به خاطر فعالیت ماهیچه ای بدن زنبورها در سطح خارجی توده است که گرما را به طرف داخل توده می فرستند و بدن انها به صورت عایقی مانع خارج شدن گرما از وسط توده می گردد.برای انجام این فعالیت زنبورهای سطح خارجی توده مرتبا با زنبورهای داخل توده تعویض جا می کنند و با خوردن عسل و انجام حرکات ماهیچه ای قادر به تولید گرما می باشند.در هنگام زمستان زنبورها ابتدا در قسمت پایین کندو و نزدیک سوراخ پرواز متمرکز می شوند ولی به تدریج با پیشرفت زمستان به طرف عقب و بالا نقل مکان می کنند.در صورتی که کندو دو طبقه باشد به تدریج و در پایان زمستان توده زنبور به طبقه فوقانی و قسمت عقب ان منتقل می گردد.در مواقعی که هوا خیلی سرد باشد زنبورهای سطح خارجی توده زمستانی سر و قفسه سینه خود را به داخل توده فرو برده و فقط شکمشان در سطح توده واقع می شود.ولی با گرم شدن هوا مجددا توده از هم باز شده و فضای بیشتری را اشغال می کنند و با این عمل درجه حرارت داخل کندو را تنظیم می کنند.
زنبور عسل ایران
